Nood breekt Wet

En nu...?

Bij de landelijke politiek is dan ook eindelijk het hoge woord eruit. De erkenning dat we in ons land een onnoemlijk groot probleem hebben. De woningnood was nog nooit zo groot als de periode vlak na de tweede wereld oorlog.

Terwijl de voorzitter van de NVM aan tafel bij Jinek uit de doeken doet hoe erg het is gesteld met de woningmarkt, slaak ik zachtjes een zucht. Is het er één van verlichting of van angst… eigenlijk weet ik het eerlijk gezegd niet. Enerzijds de verlichting om de bevestiging, dat wat wij vanuit onze werkdiscipline al langer bij de gemeente over het voetlicht proberen te brengen dat er een groot woning tekort heerst. Anderzijds angst. Angst omdat dit probleem zich voorlopig niet op laat lossen. Niet zolang de gemeente zich vast blijft bijten in een structuurvisie die provinciebreed is opgesteld in 2010 waarin gesteld wordt dat er geen uitbreiding van het woningbestand mag komen, anticiperend op krimp. Een plan wat is geschreven 10 jaar geleden, in een tijd voorafgaande aan een economische recessie. Ik ben geen rekenwonder maar weet inmiddels als 50+er dat er golven van hoog en laag conjuctuur voorbij komen. Dat wij als Nederlanders deze golfbewegingen zelf veroorzaken door genomen beslissingen op beleidsgebied daar geloof ik ook heilig in. Wijzen met de vinger naar Den Haag is ook wijzen met meerdere vingers naar ons zelf.

De boosheid begint de overhand te nemen wanneer ik bemerk dat de gemeente zelfs niet reageert op noodkreten van onze jong volwassenen. Dat bij vragen inzake bestemmingsplannen binnen de gemeente, wordt aangegeven dat de gemeente vasthoudt aan de liggende structuurvisie vanuit de provincie. Het kan toch niet waar zijn, dat wij in deze tijd waarbij veranderingen zo snel gaan niet anticiperen op de states quo van het moment, acteren op voortschrijdend inzicht maar met de starre bril op van de typische Nederlandse bureaucratie, een opgaande economie eigenhandig de das om doen, door met het vingertje te wijzen naar vastgelegd cijferwerk van 2010 waarin door profeten met een blik in hun glazen bol hebben gemeend alvast vast te kunnen leggen, vanuit welke bijbel we dienen te prediken in 2020.

Daarover nadenkend, duik ik in de structuurvisie van de provincie Fryslân. Het thema begint al goed: Fan mear nei better. Een visie waarin naast allerlei benoemde kreten en speerpunten een onderzoeksopdracht zit, te weten het transitiefonds voor een woningbestand passend bij een veranderende bevolkingsopbouw. Zo, een hele mond vol. Eerst maar verder lezen want hier word ik inhoudelijk niets wijzer van. Ik verval meteen in het item Krimp en Leefbaarheid, waar duidelijk wordt dat het inwoners aantal nog tot 2025 toeneemt  en het aantal huishoudens tot 2030 toeneemt met 22.000. Dit is natuurlijk uitgaande van geprognotiseerde cijfers van dat moment en geloof me…ook ik zie zeker wel dat er delen van Fryslân leeglopen. Ik zou liegen als ik dat zou ontkennen, alleen anticiperen op krimp, veroorzaakt krimp.

Afgeleid met mijn gedachten naar waar dit in hemelsnaam toe gaat leiden, start ik met de Beleidsbrief Krimp uit 2016, 12 dikke pagina’s leesvoer…  Daar gaan we, want hier draait het dan waarschijnlijk allemaal om; waarom er maar niet gebouwd wordt in zoveel  gemeenten… even daar gelaten dat er tot vorig jaar september vanuit onze gemeente nog alles werd gedaan om uitbreidingsplan De Warren te realiseren maar daar hebben we het nu niet over.

De beleidsbrief Krimp en Leefbaarheid stelt in ieder geval in 2016, dat er meer ouderen komen en minder jongeren. Ook hier geen hogere wiskunde nodig lijkt me. Dat snap ik nog. De Noordelijke Rekenkamer heeft flink zijn best gedaan in 2010 en cijfers worden bijgesteld mede naar aanleiding van de coalitieakkoorden van dat moment… wacht ik druk nú even op de rode knop… spreken we nu werkelijk deze hele nota ook van ‘voortschrijdend inzicht’?

Naast wolligheden en voor mij totaal irrelevante onderwerpen, die elk met gezond verstand op een veel simpelere manier kan omschrijven, komen we bij het punt ‘Woningbestand’.  Vrijkomende schoolgebouwen worden gesuggereerd als herbestemde woonobjecten. Ik zet met pen een groot vraagteken in de marge… hoe zit dat met al die regelgeving rondom het energielabel en hoe gaan we dit dan allemaal weer in tekst vastleggen met regelgeving en bureaucratische zin en onzin? Hoeveel van die afgeschreven schoolgebouwen zijn er nu werkelijk en was er ook een reden om deze gebouwen niet langer te gebruiken als schoolgebouw bij de fusiekeuzes? Waarschijnlijk voldeed het gebouw al niet aan de primaire eisen, dus investeringen op deze gebouwen zullen hoog liggen en de particulier die dit zal omtoveren tot een prachtig woonobject, zal waarschijnlijk invliegen vanuit… juist… het Westen van het land, want daar zitten op dit moment de particulieren die al gewend zijn fikse bedragen neer te leggen voor een woning en lachen in hun vuistje wat ze voor datzelfde geld in die leeglopende provincie op de kop kunnen tikken. Voor wie het niet gelooft, kijk maar eens naar het programma “Voor hetzelfde geld”.

Verder lezend. Betrokken partijen moeten keuzes maken ten aanzien van de transitie van de Friese woningvoorraad en ander vastgoed. Ok! De provincie geeft meteen daarbij aan, dat zij niet alleen verantwoordelijk zijn voor dit deel en dat de gemeenten hun “Rotte Kiezen” moeten handhaven en dat àlle partners gezamenlijk de noodzaak en draagvlak gaan verkennen voor een gezamenlijk transitiefonds in deze opgave… Nou… dat was het dan en vooral ook lekker duidelijk. Waarschijnlijk was het uitvoerend te ingewikkeld aan deze opdracht dan ook invulling te geven op papier, want de vraag naar woningen of het nu koop of huur is, ligt er ook al ongeveer 4 jaar. Ik heb zo’n gevoel dat er tussentijds op dat vlak stiekem is gewacht of het probleem zichzelf ook op zou lossen.

Om nu die toekomstbestendige economie in Friesland voor elkaar te krijgen wat één van de speerpunten in de brief is, wil men er wél voor zorgen dat de werkgelegenheid de nodige aandacht krijgt door onderwijs aan te laten sluiten op de vraag vanuit het bedrijfsleven om zo de jeugd goede vooruitzichten te geven op mooie banen in de provincie. Is er ook nagedacht over een woning voor die jeugd, of moeten ze randstedelijk gaan wonen en via de Centrale As naar hun werk rijden. Heeft het Provinciaal Inpassingsplan van 2010 bij de aanleg van deze weg ook geanticipeerd op krimp want dan was dit hele gebeuren ook niet nodig geweest. Met de gehele recente stikstofkwestie en snelheidsbeperking maar weer opbreken dan, want  90 is het nieuwe 120 zeg maar.

Is er iemand, in deze hele wolligheid van A4-tjes vol met teksten die in prachtige volzinnen zijn opgetekend en ondertekend, die na het verschijnen van de structuurvisie en de beleidsbrief Krimp ook eens heeft gekeken naar de toename van het aantal inwoners van ons land, de internationale migratie saldi, de toename van eenpersoonsgezinnen en de toename van ouderen die op zichzelf blijven wonen?

Met de beste wil van de wereld kan niemand mij vertellen dat de huidige woningvoorraad kan voldoen aan de vraag die er nu ligt noch de vraag die er komt. In 2030 zal er landelijk nog een tekort aan woningen zijn en wel een tekort van 200000! De oude woningen voldoen niet aan de hedendaagse eisen, niet qua duurzaamheid noch qua leefcomfort. De zo goed opgeleide jeugd verdwijnt door het tekort aan betaalbare koopwoningen naar randstedelijk gebied en zoekt daar ook werk. We kunnen echter niet over 10 jaar met 19 miljoen mensen in de Randstad wonen. Dit is qua infrastructuur onmogelijk en qua natuur ontoelaatbaar.

Misschien houd ik teveel van deze plek op aarde. Fryslân, myn heitelân, waar ik geboren ben en niet vandaan wil en waarvan ik zo vurig hoop dat mijn kinderen er een toekomst hebben, in schone lucht, met weiden en wijdse vergezichten. Waar zij mogelijkheden zien en hebben om een toekomst te bouwen voor zichzelf en hún kinderen. Ik kan me echter heel goed voorstellen dat zij écht geen trek hebben om in een bejaardenprovincie te willen wonen, ik zelf wil dat ook niet en ook onze eigen provincie zou dat niet moeten willen. Cijfer je zelf toch niet weg bij de rest van het land. Anticipeer niet op krimp want dan creëer je het juist.

Wêz fier en grutsk op wat wy hjir yn hannen hawwe, puer goud!

Bouw woningen. Zorg dat de jeugd hier hun thuis kan maken want zij zijn onze toekomst en niet wij die op dit moment de regels hebben gemaakt of maken maar alleen zij die na ons komen.  

Wanneer wij daar geen rekening mee houden, kunnen we eigenlijk de dijken wel gelijk gaan doorsteken en er een prachtig “Lake District” voor onze buitenlandse toeristen van maken, zodat de bussen vanaf Amsterdam en Zaanse schans over de afsluitdijk bezoekjes kunnen afleggen bij prachtige oude maar lege spookstadjes. Stadsgidsen met zware Amsterdamse tongval zullen hen wel vertellen over de prachtige groene weiden en wijdse vergezichten die er ooit waren, de boerderijen en landerijen met prachtige schone koeien, de trotse Fryske hynders rennend langs de slootswal,  de over het stuur gebogen Friese jeugd die nog fietsend naar school ging, de witte zeilen die ’s zomers de Friese wateren sierden, in de verte wijzend naar wat ooit de hoofdstad van Friesland was en met een handgebaar naar de Waddeneilanden wuivend want daar moet je als toerist zeker eens geweest zijn. Veel valt er dan niet meer te fotograferen dan een leeg achterland.

- Achter in de bus zit een vader met zijn dochter en hij vertelt haar dat hij ooit is opgegroeid in een dorpje aan het Burgumermeer maar dat woningnood en werk ervoor zorgde dat hij vertrok naar de randstad. Zijn dochter kijkt hem aan en ziet een mistroostige blik vol heimwee op zijn gezicht verschijnen, terwijl de bus weerom keert naar de afsluitdijk, terug naar de Randstad. -

januari 2020 - Ida van der Velde

I

Recent nieuws